A Khalsa Press Publication, ISSN: 1930-0107

PANTHIC.org


"ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿਰੁੱਧ ਕੁਫ਼ਰ ਤੋਲਣ ਵਾਲੇ, ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਸੋਧਣਾ ਹਰ ਗੁਰਸਿੱਖ ਦਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਹੈ। ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਜੇ ਸਰਕਾਰ ਅਤਿਵਾਦੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਅਤਿਵਾਦੀ ਹਾਂ।"
- Bhai Ranjit Singh (Jathedar Sri Akal Takht Sahib)

ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਕਿਹੜਾ??? DushtDaman.org

Author/Source: Amarjit Singh Khosa

ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਕਿਹੜਾ???
ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖੋਸਾ

‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਛੋਛਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਦਾਗੀ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ’ ਜਦੋਂ ਇਹ ਲੇਖ ਸਤੰਬਰ,2000 ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਿਆ ਤਾਂ ਮਨ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰ ਆਇਆ ਕਿ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਹੜਾ ਨਵਾਂ ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ?, ਕਿਉਂਕਿ ਸ੍ਰ.ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਆਈ.ਏ.ਐਸ.,ਨੈਸ਼ਨਲ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਆਫ ਸਿੱਖਿਜ਼ਮ,ਜੋ ਕਿ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਬੜੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਰਹੇ ਹਨ, ਤੇ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਕ ਪੁਸਤਕ ‘ਚੱਕ੍ਰਵਿਹੂ” (ਇੰਗਲਿਸ਼) ਭੀ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਬੜੇ ਮਾਣ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆ ਲੀਹਾਂ ਤੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਉਹ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ।

ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ, ਕਿ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ‘ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼੍ਰੋ.ਗੁ.ਪ੍ਰ.ਕ. ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ‘ਗੁਰਮਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼’ ਵਿਚ ਲੇਖ ‘ਕਿੱਸਾ ਰੂਪ ਕੌਰ ਦਾ’ ਲਿਖਕੇ ਪ੍ਰੋ.ਰਾਮਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਐਮ.ਏ.ਐਲ-ਐਲ. ਬੀ. ਅਤੇ ਉਸ ਵਰਗੇ ਕਈ ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਿਆਂ ਲਿਖਿਆਂ ਦੇ ਭਰਮ ਭੁਲੇਖੇ ਦੂਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ‘Sikhism An Oecumenical Religion’ ਪੰ:198-99 ਉਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਵਿਧੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸਾਫ ਲਿਖਿਆ ਹੈ- ਪੰਜਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜ ਬਾਣੀਆਂ ਜਪੁ, ਜਾਪ, ਸਵੈਯੇ, ਬੇਨਤੀ ਚੌਪਈ ਅਤੇ ਆਨੰਦ ਸਾਹਿਬ (ਪਹਿਲੀਆਂ ਪੰਜ ਤੇ ਆਖਰੀ ਇਕ ਪਉੜੀ) ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਭਲੀ ਭਾਂਤ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਜਾਪ, ਸਵੈਯੇ, ਬੇਨਤੀ ਚੌਪਈ ਆਦਿ ਇਹ ਬਾਣੀਆਂ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚੋਂ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਦਸਮਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚੋਂ ‘ਵਾਰ ਸ੍ਰੀ ਭਗੌਤੀ ਜੀ ਕੀ’ ਅਰਦਾਸ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਤਰਜ਼ੁਮਾ ਪੰ:213 ਉਪਰ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨਿਤਨੇਮ ਦੀਆਂ ਬਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਭੀ ਜਪੁ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਪ, ‘ਸ੍ਰਾਵਗ ਸੁਧ’ ਵਾਲੇ ਦਸ ਸਵੈਯੈ ਅਤੇ ਰਹਿਰਾਸ ਵਿਚ ਬੇਨਤੀ ਚੌਪਈ ‘ਹਮਰੀ ਕਰਹੁ ਹਾਥਿ ਦੈ ਰੱਛਾ’, ਸਵੈਯਾ ‘ਪਾਇ ਗਹੇ ਜਬ ਤੇ ਤੁਮਰੇ…’ਅਤੇ ਦੋਹਰਾ ‘ਸਗਲ ਦੁਆਰ ਕੋ ਛਾਡਿ ਕੈ…’ਇਹ ਭੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚੋਂ ਲਈਆਂ ਦਸਮੇਸ਼ ਬਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਇਸੇ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਪੰ:150 ਉਪਰ ‘ਅਰੁ ਸਿਖਹੋਂ ਅਪੁਨੇ ਹੀ ਮਨ ਕੋ’ ਚੰਡੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਵਿਚੋਂ, ਪੰ:161 ਉਪਰ ‘ਦੇਹੁਰਾ ਮਸੀਤ ਸੋਈ’ ਅਕਾਲ ਉਸਤਤ ਵਿਚੋਂ, ਪੰ:189 ਉਪਰ ‘ਜਬ ਆਵ ਕੀ ਅਉਧ ਨਿਦਾਨ ਬਨੇ’ ਚੰਡੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਵਿਚੋਂ ਅਤੇ ਪੰ: 193 ਉਪਰ ‘ਚੂੰ ਕਾਰ ਅਜ਼ ਹਮਹ ਹੀਲਤੇ’ ਜ਼ਫਰਨਾਮਾ ਵਿਚੋਂ ਹਵਾਲੇ ਦਿੱਤੇ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਬਹੁ ਵਿਸਤਾਰ’ ਵਿਚ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚਲੇ ਲੇਖ ਫਤਹ ਨਾਮਾ ਬਾਰੇ ਪੰ:63 ਤੋਂ 74 ਤੱਕ ਬੜੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਕ ਹੋਰ ਪੁਸਤਕ ‘ਸਪਤ ਸ੍ਰਿੰਗ’ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ-“ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇਕ ਅ-ਸਮਾਪਤ ਜੀਵਨ ਕਥਾ ਲਿਖੀ ਹੈ, ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ। ਉਸ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਪਿਛਲੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਹੈ:- ਅਬ ਮੈ ਆਪਣੀ ਕਥਾ ਬਖਾਨੋ…ਤਹਿੰ ਹਮ ਅਧਿਕ ਤਪੱਸਿਆ ਸਾਧੀ॥” ‘ਪੁੰਦ੍ਰੀਕ’ ਨਾਮ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਸਿਰਦਾਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਦੇਣ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਪੰ:140 ਉਪਰ ਲਿਖਿਆ ਹੈ-ਇਹੋ ਰੁਦ੍ਰ-ਦੇਵ ਹੜੱਪਾ-ਸੱਭਿਅਤਾ ਦੇ ਧਰਮਾਂਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋਕੇ ਪਿਛੋਂ ਮਹਾਂ-ਦੇਵ ਤੇ ਸਦਾ-ਸ਼ਿਵ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਹਜ਼ਾਰ ਵਰ੍ਹੇ ਪਿਛੋਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇਹ ਨੁਕਤਾ ਸਮਝਿਆ ਤੇ ਕਿੰਤੂ ਕੀਤਾ:_

ਮਹਾਂਦੇਵ ਕੋ ਕਹਿਤ ਸਦਾ ਸਿਵ॥ਨਿਰੰਕਾਰ ਕਾ ਚੀਨਤ ਨਹਿ ਭਿਵ॥”(ਚੌਪਈ)

ਹੁਣ ਇਕ ਹੋਰ ਪੁਸਤਕ ‘ਸਿੰਘ ਨਾਦ’ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਵਾਲੇ ਪੰ:11 ਤੇ ਇਸਦੇ ਲਿਖਾਰੀ ਸ੍ਰ.ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ “ਇਕ ਸਮੇਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਖੁਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿੰਮੇਂ ਇਹ ਸੇਵਾ ਲਾਈ ਸੀ, ਕਿ ਕਦੀ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਪੱਲਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ॥”

ਸ੍ਰ.ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਦੇ ‘ਸਿੰਘ ਨਾਦ’ ਦੇ ਪੰ:93 ਉਪਰ:_ “ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਸੰਬੰਧੀ ਮੈਂ ਪਰਚੇ ਵਿਚ ਇਹ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਕਿ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਛਾਪੀ ਰਹਿਤ ਹੀ ਅਸਲ ਪੰਥਕ ਰਹਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਘਾਟਾ ਲੋਚਣ ਵਾਲੇ ਉਸ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਇਹ ਆਖ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਿ ਗੁਰਸਿੱਖੀ ਦੀ ਕੋਈ ਤਹਿਸ਼ੁਦਾ ਰਹਿਤ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਅਮੂਮਨ ਸਿੱਖ ਇਸਨੂੰ ਬਦਲਦੇ ਆਏ ਹਨ॥” ਇਥੇ ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ, ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ‘ਗੁਰੂ-ਪੰਥ’ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਰ ਗੁਰਸਿੱਖ ਨੂੰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਪੰ:150 ਉਪਰ ਲਿਖਦੇ ਹਨ –“ਜਿੱਥੇ ਦੂਸਰੇ ਧਰਮਾਂ ਵਿਚ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਹੋਰ ਅਨੇਕ ਸਾਧਨ ਹਨ,ਉਥੇ ਖਾਲਸੇ ਲਈ ਪਰਮ ਪੁਰਖ ਵਿਚ ਅਭੇਦ ਹੋਣ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਰਾਹ ਇਹੋ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਧਰਮੀ ਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਆਤਮਿਕ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਵਿਘਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਅਨਿਆਂਕਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨਾਲ ਨਿਰੰਤਰ ਯੁੱਧ ਕਰਦਾ ਰਹੇ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਅਮਿੱਟ ਵਾਕ- ‘ਧੰਨ ਜੀਓ ਤਿਹ ਕੋ ਜਗ ਮੈ ਮੁਖ ਤੇ ਹਰਿ ਚਿੱਤ ਮੈ ਜੁਧ ਬਿਚਾਰੇ॥’ਦੇ ਇਹੋ ਭਾਵ ਹਨ”। ਇਹ ਲਾਈਨਾਂ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਅੰਦਰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਰਚਿਤ ‘ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਵਤਾਰ’ ਪੰ:570 ਉਪਰ ਅੰਕਿਤ ਹਨ।

‘ਸਿੰਘ ਨਾਦ’ ਦੇ ਪੰ:223 ਉਪਰ ਸ੍ਰ.ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਲਿਖਦੇ ਹਨ –“ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਖੜਗ ਲਫਜ਼ ਕਈ ਵਾਰੀ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਦਾ ਸਮਾਨ ਆਰਥਕ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ‘ਧਰਮ ਦੇ ਸੱਚੇ ਸੁੱਚੇ ਗਿਆਨ’ ਜਾਂ ‘ਧਾਰਮਿਕ ਫਲਸਫੇ ਦੇ ਅੰਤ੍ਰੀਵ ਭਾਵ’ ਲਈ ਹੀ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ‘ਜੈ ਤੇਗੰ’ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਵੀ ਤੇਗ ਦਾ ਇਹੋ ਅਰਥ ਹੈ”। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ‘ਖਗ ਖੰਡ ਬਿਹੰਡੰ ਖਲ ਦਲ ਖੰਡੰ ਤੋਂ ਸੁਰੂ ਹੋਕੇ ਮਮ ਪ੍ਰਤਿਪਾਰਣ ਜੈ ਤੇਗੰ’ ਤੇ ਆਕੇ ਸਮਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਭੀ ਦਸਮਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਦਾ ਤ੍ਰਿਭੰਗੀ ਛੰਦ ਪੰ:39 ਉਪਰ ਦਰਜ਼ ਹੈ।

ਫਿਰ ਸ੍ਰ.ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਦੇ ‘ਸਿੰਘ ਨਾਦ’ ਦੇ ਪੰ:224 ਉਪਰ ਦਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ–“ਏਸੇ ਭਾਵਨਾ ਅਧੀਨ ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਫੁਰਮਾੳਦੇ ਹਨ, ਕਿ ਖੜਗ ਦਾ ਕਾਠ (ਹੱਥ ਜਾਂ ਮੁੱਠਾ) ਹੱਥ ਵਿਚੋਂ ਛੱਡਣ ਵਾਲੇ (ਪ੍ਰਾਧੀਨਾਂ) ਨੂੰ ਖੜਗ ਦੀ ਧਾਰ ਧੌਣ ਤੇ ਸਹਿਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ”। ਇਹ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਚਰਿਤ੍ਰੋਪਾਖਯਾਨ ਵਾਲੇ ਚਰਿਤ੍ਰ ਨੰ:297,31-1 ਪੰ: 1247 ਉਪਰ ਦਰਜ਼, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ-ਖੜਗ ਹਾਥ ਜਿਨਿ ਤਜਹੁ ਖੜਗਧਾਰਾ ਸਹੋ॥

ਸ੍ਰ.ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਚੱਕ੍ਰਵਿਹੂ’ ਦੇ ਪੰ:143 ਉਪਰ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਦੀ ਫੋਟੋ ਕਾਪੀ, ਜੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਨੈਸ਼ਨਲ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਆਫ ਸਿਖਿਇਸਮ’ ਦੀ ਸਰਵੁੱਚ ਪਦਵੀ ਮਿਲਣ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਪੀਚ (ਵਿਖਿਯਾਨ)ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਉਹ ੴਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ॥ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ‘ਮੇਰੁ ਕਰੋ ਤ੍ਰਿਣ ਤੇ ਮੁਹਿ ਜਾਹਿ ਗਰੀਬ ਨਿਵਾਜ ਨ ਦੂਸਰ ਤੋ ਸੋ॥’(ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ) ਅਤੇ ਪੰ:147 ਉਪਰ ‘ਧੀਰਜ ਧਾਮ ਬਨਾਇ ਇਹੈ ਤਨ ਬੁਧਿ ਸੁ ਦੀਪਕ ਜਿਉ ਉਜਿਆਰੇ॥’ (ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਵਤਾਰ ਦਾ ਆਖਰੀ ਸੈਯਾ) ਵਾਲੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ, ਜੋ ਕਿ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚੋਂ ਹਨ,ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਹਨ,ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਰ ਪੰਥਕ ਗੁਰਸਿੱਖ ਦਾ ਧਰਮ ਹੈ।

‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਛੋਛਾ…’ਵਾਲੇ ਲੇਖ ਵਿਚ ਇਸ ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਤਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਬਣਾ ਸੁਆਰ ਕੇ ਉਹੀ ਲਕੀਰ ਪਿੱਟੀ ਹੈ, ਕਿ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਦੂਜਾ ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਤੀਜਾ ਇਸਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਲਿਖਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਚੌਥਾ ਉਹੀ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਛਾਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਅੰਬਾਲਾ, ਪ੍ਰਿੰ.ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਪ੍ਰਿੰ.ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਕਾਲਜ ਲੁਧਿਆਣਾ,ਗਿ.ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਦਿੱਲੀ, ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪੰਥ ਦੋਖੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੋਈ ਹੁਣ ਇਹ ਬੀਮਾਰੀ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਕਾਲਾਅਫਗਾਨਾ ਅਤੇ ਇਸ ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਤੇ ਆ ਪਹੁੰਚੀ ਹੈ। ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਢੁੱਚਰਾਂ ਦੇ ਜੁਵਾਬ ਪੰਥਕ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬਹੁਤ ਵੇਰੀ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਅਕਸਰ ਮਿਲੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਮੁੱਲ ਵੀ ਤਾਂ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਢਾਅ ਲਾਕੇ ਹੀ ਤਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਛੋਛਾ…’ ਵਾਲੇ ਲੇਖ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਟੂਕ ਮਾਤਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ:_

“>>>ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਕਿ ਇਹ ਸਾਰੇ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕਾਂਡ ਕਿਸੇ ਸ਼ੈਤਾਨ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਘਾੜਤ ਹੈ।

>>>ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਬਾਰੇ ਬੜੀ ਘੋਖ ਕਰਕੇ ਨਤੀਜੇ ਕੱਢੇ ਹਨ, ਜੋ ਹੁਣ ਕਈ ਪੁਸਤਕਾਂ (ਅਫਗਾਨੇ ਵਾਲੀਆਂ?) ਵਿਚ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।

>>>ਇਸ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਬੁੱਧੀ ਤੋਂ ਸੱਖਣੀ ਇਕ ਕਾਰਵਾਈ 1896-97ਈ: ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਕ ਆਮ, ਪਰ ਅਗਿਆਨਤਾ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਧਾਰਨਾ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀ ਸੀ। >>>ਜਾਗਤ ਜੋਤ ਗੁਰੂ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਗ੍ਰੰਥ; ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਦਾ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਲਿਖਿਆ ਹੋਵੇ, ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਬੇਅਦਬੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਹੈ।

>>>ਚਰਚਿਤ ਚੰਡੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਤੇ ਕਈ ਪੱਖਾਂ ਤੋਂ ਕਿੰਤੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਚੌਪਈ, ਚਰਿਤ੍ਰੋਪਾਖਯਾਨ ਦਾ ਹੀ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਵਾਰਥ ਹਿੱਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਤ ਲੋਕ ਹੀ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਰਚਨਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।

>>>ਕਰੀਬ ਸੱਤਰ ਕੁ ਪੰਨਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਬਹੁਤਾ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

>>>ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਸੱਤਰ ਪੰਨਿਆ ਵਿਚ ਦਰਜ਼ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਕ੍ਰਿਪਾਲੂ, ਜਨਮ ਮਰਨ ਤੋਂ ਮੁਕਤ, ਨਿੱਘਾ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵਾਂਗ ਪਿਆਰ ਤੇ ਸਨੇਹ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਮਹਾਂਕਾਲ ਖੂਨ ਦਾ ਪਿਆਸਾ, ਬੇਕਿਰਕ, ਕੋਝਾ ਤੇ ਆਮ ਹੀ ਵੱਡੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਲੜਨ ਤੇ ਲੱਖਾਂ ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਹ ਧਾਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਹਰ ਦੇਹ ਵਿਚ ਇਹਨੂੰ ਖੂਨ ਦੀ ਹੋਲੀ ਖੇਡਦਿਆਂ ਵਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

>>>ਕੁੱਝ ਨਿਹੰਗ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਆਰਾਧਨਾ ਕਰਦੀਆ ਹਨ,ਪਰ ਇਸ ਆਰਾਧਨ ਦਾ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਅਨੁਸਾਰ ਹਥਿਆਰ ਅਜਿਹੇ ਉਚੇ ਸਦਾਚਾਰ ਵਾਲੇ ਯੋਧੇ ਹੀ ਚੁੱਕ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ,ਸਚਾਈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਕਲਿਆਣ ਪ੍ਰਤੀ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋਣ। ਹਥਿਆਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਕੋਈ ਪੀਰ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਤੇ ਨਾਂ ਹੀ ਪੂਜਾ ਦੀ ਵਸਤ ਹਨ। ਜਿਹੜੀ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਸਦਾਚਾਰ ਤੋਂ ਸੱਖਣੀ ਹੈ,ਹਉਮੈ ਵਿਚ ਰੰਗੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਾਂ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੇ ਹੁਕਮ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ,ਉਹ ਗੁਰੂ ਦੇ ਬਚਨ ਅਨੁਸਾਰ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਥਿਆਰ ਤਾਂ ਨਾਦਰ ਸ਼ਾਹ, ਅਬਦਾਲੀਆਂ, ਚੰਗੇਜ਼ ਖਾਨਾਂ ਅਤੇ ਹਿਟਲਰਾਂ ਦੇ ਸਾਧਨ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸੋ ਇਹ ਗੱਲ ਨਿਸਚਿਤ ਹੀ ਹੈ, ਕਿ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ, ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਸਿਖਿਆਂਵਾਂ ਤੋਂ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਹਰ ਪੰਨੇ ਵਿਚੋਂ ਪਿਆਰ ਦੀ ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ,ਅਤੇ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚੋਂ ਹਿੰਸਾ ਡੁੱਲ੍ਹ ਡੁੱਲ੍ਹ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।

>>> ਸੱਚੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਮੰਤਵ ਸਿਵ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸੰਗਣੀ ਚੰਡੀ ਨੂੰ ਮਹਾਂਕਾਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਵਤਾਰਾਂ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ।

>>ਅਹਿਸਾਨ ਫਰਾਮੋਸ਼ੀ ਅਤੇ ਮੂਰਖਤਾ ਦੀ ਸਿਖਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਜ਼ਾਤੀ ਦੇ ਪਰਮ ਆਦ੍ਰਸ਼ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਅਰਸ਼ ਛੂੰਹਦੀ ਸ਼ਾਨ ਨੂੰ ਦਾਗੀ ਕਰਨ ਦਾ ਘੋਰ ਕਮੀਣਾ ਯਤਨ ਵੀ ਹੈ। ਚਰਿਤ੍ਰੋਪਾਖਯਾਨ ਵਰਗੀਆਂ ਅਸ਼ਲੀਲ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਪੈਗੰਬਰਾਂ ਦੇ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨੀਆਂ ਚੰਦ ਤੇ ਥੁੱਕਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ”।

ਹੁਣ ਦੇਖ ਲਵੋ ਜਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਇਹ ਲਿਖਾਰੀ ਅੱਜ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਨਾਂ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਤੇ ਨਾਂ ਹੀ ‘ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ’ ਬਨਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸਾਰੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਉਦੋਂ ਤੇਰਾਂ ਸਾਲ ਤੋਂ ਉਪਰ ਸਮਾਂ ਲੱਗਿਆ। ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ,ਦੱਖਣ ਵੱਲੋਂ ਸਿੱਖ ਸਜੇ ਨੰਦ ਸਿੰਘ, ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਫੇਰੂਮਾਨ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਜਾਂ ਹੁਣ ਵੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗੁਰਸਿੱਖ, ਵਿਦਵਾਨ, ਜਾਂ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ ਜੋ ਕਿ ਪੂਰਨ ਸਿੱਖੀ ਰਹਿਤ ਵਿਚ ਰਹਿ ਕੇ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰ ਗਏ/ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ, ਨਿੱਤਨੇਮ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ, ਅਰਦਾਸ, ਦਸ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਏਕ ਜੋਤ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ, ਧੁਰ ਕੀ ਬਾਣੀ, ਸ਼ਸ਼ਤਰਧਾਰੀ ਹੋਣਾ, ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ ਮੰਗਣਾ, ਭਾਣੇ ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਜਿਉਣਾ ਆਦਿ ਸਭ ਗੱਲਾਂ ਤੋਂ ਅਨਜਾਣ ਸਨ/ਹਨ। ਉਹ ਸਭ ਅਕਲੋਂ ਖਾਲੀ ਸਨ/ਹਨ। ਗੁਰੂ ਦੇ ਲੜ ਲੱਗ ਕੇ ਭੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸੋਝੀ ਨਹੀਂ ਸੀ/ਹੈ। ਸੋ ਇਹ ਬੜੇ ਅਹਿਮ ਨੁਕਤੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਤੇ ਸ੍ਰ.ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ‘ਸਿੰਘ ਨਾਦ’ ਤੇ ‘ਚੱਕ੍ਰਵਿਹੂ’ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਇਸ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਛੋਛਾ…’ ਵਾਲੇ ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਦਾ ਵਖਰੇਵਾਂ ਬੜਾ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ, ਸ਼ੰਕੇ ਭਰਪੂਰ, ਕਮੀਨਤਾ ਦੀ ਹੱਦ ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਕਿਵੇਂ ਗੁੱਝਾ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ?

ਹੁਣ ਭੀ ਇਹ ਘੁੰਡੀ ਉਵੇਂ ਹੀ ਅੜੀ ਪਈ ਹੋਈ ਹੈ, ਕਿ ਇਕ ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ, ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਮੁੱਦਈ ਹੈ। ਇਕ ਸ੍ਰ.ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ‘ਚੱਕ੍ਰਵਿਹੂ’ ਤੇ ‘ਸਿੰਘ ਨਾਦ’ ਦਾ ਲਿਖਾਰੀ ਹੈ। ਇਕ ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ‘ਦਸਮ-ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਛੋਛਾ’ ਲੇਖ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਹਨ,ਜਾਂ ਇੱਕੋ ਦੇ ਕਈ ਮਖੌਟੇ ਹਨ। ਇਕ ਹੋਣਾ ਤਾਂ ਅਸੰਭਵ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਹੋਣ ਵਿਚ ਹੀ ਪੰਥ ਦੀ ਭਲਾਈ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਭਲੀ ਕਰੇ! ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਵਾਲੇ ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੰਘ ਦੇ ਧੜੇ ਦੇ ਹਾਮੀ ਹਾਂ, ਜੋ ਕਿ ਗੁਰੂ-ਪੰਥਕ ਧੜਾ ਹੈ।

ਰੱਬ ਨਾਂ ਕਰੇ ਜੇ ਇਹ ਇਕੋ ਹੈ,- ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਨਿਕਟਵਰਤੀ ਹੋਣਾ ਧ੍ਰਿਗ ਹੈ। ਸਿਰਦਾਰ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਹਿਣ ਕਰਕੇ ਇਸਨੇ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਪੱਲਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ, ਪਰ ਸਿਧਾਂਤ ਸਭ ਛੱਡ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਜਾਂ ਉਸਤਾਦ ਤੇ ਯਕੀਨ ਨਾਂ ਕਰਨ ਜਾਂ ਸ਼ੱਕ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ‘ਅਕ੍ਰਿਤਘਣ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਇਸਦਾ ਸਹੀ ਸਰੂਪ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਇਕ ਵਾਰ ‘ਮਦ ਵਿਚਿ ਰਿਧਾ ਪਾਇਕੇ’ ਵਿਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਜਿਹੜੀ ਗੱਲ ਅਜੇ ਕੱਲ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਕਹੀ ਹੈ, ਅੱਜ ਉਸਦਾ ਹੀ ਖੰਡਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਸਦੀ ਅਕਲਦਾਨੀ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਨੇ ਕੁੱਝ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੀ ਮਾਇਕ ਝੁਰਲੂ ਫੇਰ ਦਿੱਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਇਹ ਉਦੋਂ ਬੇਵਕੂਫ ਸੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਹੁਣ। ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਨਿਰਣਾ ਕਿਸੇ ਦੂਸਰੇ ਤੋਂ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਬਜ਼ਾਇ ਖੁਦ ਹੀ ਕਰੇ ਤਾਂ ਬੇਹਤਰ ਹੈ।


Comments

 

Disclaimer: Panthic.org does not necessarily endorse the views and opinions voiced in the feedback from our readers, and cannot be held responsible for their views.

Background and Psyche of Anti-Sikh Events of 1984 & the RSS : Video Interview with Bhai Ratinder Singh

Akaal Channel's interview with Panthic.org Senior Editor Bhai Ratinder Singh regarding anti-Sikh events in 1983, and 1984 in Indore Madhya Pardes and the RSS Psyche
Read Full Article


RECENT ARTICLE & FEATURES

ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਅਦੁੱਤੀ ਯੋਧਾ - ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਦਿੱਲੀ’

 

ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕਈ ਛੋਟੀ ਵੱਡੀ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪੁਲੀਸ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਅਜਿਹਾ ਵਤੀਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹਾਂ ਤੇ ਤੁਰ ਪਏ ਸਨ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪੈੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹਾ ਵੀ ਥਰ੍ਹ ਥਰ੍ਹ ਕੰਬਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ। ...

Read Full Article

Sant Giani Baba Mohan Singh Ji - Head of Bhinder Kalan Samperdai Passes Away

 

Sant Giani Mohan Singh Ji, the saintly centenarian head of the Bhindra Samperdai, has attained Akal Chalana, leaving his mortal body to merge with Akal Purakh Sahib. The revered Giani Ji headed the religious seminary (Taksal) for over half a century. ...

Read Full Article

Operation Blue Star: The Launch of a Decade of Systematic Abuse and Impunity

 

In June 1984, the Indian Army attacked Harmandir Sahib, popularly known as the Golden Temple, as well as over 40 other gurdwaras (Sikh places of worship) throughout Punjab. The attacks, codenamed “Operation Blue Star,” killed thousands of civilians trapped inside the gurdwaras. This assault marked the beginning of a policy of gross human rights violations in Punjab that continues to have profound implications for the rule of law in India....

Read Full Article

ਜਾਪੁ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਛੰਦ-ਵਿਧਾਨ

 

ਜਾਪੁ ਸਾਹਿਬ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਆਰੰਭਿਕ ਰਚਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ’ ਅਜਿਹੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿਤ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਛੰਦ-ਗਤ ਵਿਵਧਤਾ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਛੰਦ-ਬੱਧ ਵਿਵਧਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ੍ਰਮਾਣ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਮੁੱਚਾ ਗ੍ਰੰਥ ਇਕ ਸੌ ਚਾਲੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਛੰਦ-ਰੂਪਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਿਰਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਰਥਾਤ ਸਮੁੱਚੇ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ ੧੪੦ ਦੇ ਕਰੀਬ ਛੰਦ-ਰੂਪ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਵੰਨਗੀ ਪੱਖੋਂ ਮਾਤ੍ਰਿਕ, ਵਰਣਿਕ ਅਤੇ ਗਣਿਕ ਤਿੰਨਾਂ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਛੰਦ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰੀ ਹਨ। ...

Read Full Article

ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ : ਭਾਸ਼ਾਈ ਰੂਪ

 

ਹੱਥਲੇ ਪਰਚੇ ਵਿਚ ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਾਠ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸਰੂਪ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਆਕਰਨਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਜਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ ਮੱਧਕਾਲ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਕਿਰਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸਤਹੀ ਅਵਲੋਕਣ ਗੁਰਮੁਖੀ ਔਰਥੋਗ਼੍ਰਾਫ਼ੀ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਰਥਾਤ ਇਸ ਰਚਨਾ ਨੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਔਰਥੋਗ਼੍ਰਾਫ਼ੀ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣਾ ਸਰੂਪ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।...

Read Full Article

ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ : ਸੁਰਤ-ਸੰਚਾਰ

 

ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ ਦਿਨ ਦੇ ਤੀਜੇ ਪਹਿਰ ਗਾਉਣ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਭਾਵਾਂ ਵਾਲੇ ਗਉਡ਼ੀ ਰਾਗ ਵਿਚ ਸਿਰਜਤ ਜਾਂ/ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਿਤ ਬਾਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਣੀ ਦੇ ਪਾਠ ਦਾ ਆਰੰਭ ਆਦਿ ਜੁਗਾਦਿ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਵਾਲੇ ਸਲੋਕ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਵਰਣਨ ਨਾਲ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਖਾਂ ਦੀ ਮਣੀ ਹੈ...

Read Full Article

ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ : ਕਾਵਿ-ਕਲਾ

 

ਵਾਰ ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਕੀ ॥ ਪਾਤਸਾਹੀ ੧੦ ॥ ਪ੍ਰਿਥਮ ਭਗੌਤੀ ਸਿਮਰਿ ਕੈ ਗੁਰੁ ਨਾਨਕ ਲਈਂ ਧਿਆਇ ॥...

Read Full Article

ਪੁਸਤਕ ਸਮੀਖਿਆ - ਆਰ.ਐਸ.ਐਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ

 

ਲੇਖਕ ਐਸ.ਐਮ.ਮੁੱਸ਼ਰਿਫ਼ ਸਾਬਕਾ ਆਈ.ਜੀ ਪੁਲਿਸ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਹੁਣ ਕੇਵਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪੁਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੋਜੀ ਲੇਖਕ ਵਜੋਂ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਖੋਜ ਭਰਪੂਰ ਕਲਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਪਣੀ ਪਲੇਠੀ ਕਿਤਾਬ ''ਕਰਕਰੇ ਦਾ ਕਾਤਲ ਕੌਣ?, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦ ਦਾ ਅਸਲੀ ਚੇਹਰਾ'' ਲਿਖ ਕੇ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਨੇਕਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇਸ਼-ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਜੋ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰ ਰਹੀਆਂ ਘਿਨਾਉਣੀਆਂ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੇਨਕਾਬ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। | ...

Read Full Article

ਰੰਘਰੇਟਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬੇਟਾ : ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਚਿਤਰਿਆ ਭਾਈ ਜੈਤਾ

 

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਜੈਤਾ ਜੀ ਨੂੰ 'ਰੰਘਰੇਟਾ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬੇਟਾ' ਕਹਿ ਕੇ ਵਡਿਆਇਆ ਸੀ। ਜ਼ਿਆਰਾਤਰ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਜੈਤਾ, ਬਾਲ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਇ ਨੂੰ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਦਾ ਸੀਸ ਭੇਂਟ ਕਰਦੇ ਦਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਉੱਘੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਚਿੱਤਰ ਭਾਈ ਜੈਤਾ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਰੂਪਮਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਉੱਭਰੀ ਤਫ਼ਸੀਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ ਇਹ ਰਚਨਾ।...

Read Full Article